شکستگی کاسه چشم یکی از آسیب های شایع و در عین حال حساس در ناحیه صورت بوده که در اثر ضربه مستقیم به اطراف چشم رخ می دهد. این نوع شکستگی پیامدهای متعددی اعم از اختلال در بینایی، دوبینی، تغییر در فرم ظاهری چشم و حتی آسیب به اعصاب و عضلات اطراف آن دارد. اما شکستگی کاسه چشم چگونه اتفاق می افتد و چه عواملی در شدت آسیب دیدگی نقش دارند؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی شکستگی کاسه چشم، علائم، علت، عوارض، روشهای تشخیص و درمان این عارضه بپردازیم پس با ما همراه باشید.
شکستگی کاسه چشم چیست؟
شکستگی کاسه چشم یا شکستگی اربیت به آسیب و شکستگی در یکی از استخوان های اطراف کره چشم (حدقه چشم) گفته می شود. این حفره استخوانی نه تنها کره چشم را در خود جای داده، بلکه عضلات حرکتی چشم، اعصاب بینایی، رگ های خونی و بافت های محافظتی متعددی را نیز در بر می گیرد. اگرچه ساختار کلی این ناحیه محکم به نظر می رسد اما از هفت استخوان ظریف و پیچیده تشکیل شده که در برابر ضربات شدید آسیب می بینند.
زمانی شکستگی اربیت رخ می دهد که ضربه مستقیم و شدیدی مانند برخورد با جسم سخت یا آسیب های ورزشی و تصادفات به اطراف چشم وارد شود. چنین آسیب هایی اغلب با علائمی مانند درد شدید، تورم اطراف چشم، کبودی، اختلال در حرکت چشم و در برخی موارد، دوبینی همراه هستند.
انواع شکستگی کاسه چشم
بهتر است بدانید شناخت دقیق انواع شکستگی به تشخیص بهتر، انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از عوارض طولانی مدت کمک می کند. شکستگی های کاسه چشم به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می نماییم:
شکستگی فورانی (Blowout Fracture)
شایع ترین نوع شکستگی کاسه چشم بوده که در اثر ضربه مستقیم مثل برخورد مشت یا توپ به چشم ایجاد می شود. در این حالت، کف یا دیواره داخلی نازک حدقه چشم می شکند و بافت های نرم مثل عضلات چشم در محل شکستگی گیر می کنند.
شکستگی لبه اربیت (Orbital Rim Fracture)
این نوع شکستگی در لبه های بیرونی و ضخیم کاسه چشم اتفاق می افتد و نیازمند نیروی شدید مانند تصادف رانندگی است. این عارضه اغلب با آسیب های دیگر در صورت همراه بوده و ممکن است به اعصاب و عضلات اطراف چشم نیز آسیب بزند.
بیشتر بخوانید: کیست چشم چیست؟
شکستگی کف اربیت (Orbital Floor Fracture)
زمانی این نوع شکستگی رخ می دهد که نیروی ضربه باعث فرورفتگی یا فروکش کردن استخوان کف کاسه چشم می شود. این آسیب منجر به جابجایی یا گیر افتادن عضلات و اعصاب چشم و در نتیجه اختلال در حرکت یا بینایی می شود.
شکستگی مستقیم کف اربیت
زمانی این شکستگی مشاهده می شود که شکستگی از لبه کاسه چشم شروع شده و به سمت کف آن گسترش می یابد. اغلب در اثر ضربات شدید به صورت مانند افتادن یا ضربه با اشیای سخت ایجاد می شود.
شکستگی غیرمستقیم کف اربیت (Indirect Orbital Floor Fracture)
شکستگی غیرمستقیم کف اربیت که همان شکستگی فورانی نیز نامیده می شود، در اثر ضربه ای رخ می دهد که لبه اربیت سالم می ماند اما کف ظریف آن ترک می خورد. در این حالت عضلات چشم داخل شکستگی گیر می کنند و موجب دوبینی یا اختلال در حرکت چشم می شوند.
شکستگی دریچه ای (Trapdoor Fracture)
این نوع خاص بیشتر در کودکان دیده می شود زیرا استخوان های صورت آنها انعطاف پذیرتر است. در این عارضه استخوان کف اربیت به طور موقت به داخل خم شده و سپس به حالت اولیه بازمی گردد اما ممکن است عضلات یا بافت ها بین استخوان ها گیر کرده و آسیب ببینند.
علائم شکستگی کاسه چشم
شکستگی کاسه چشم یکی از آسیب های جدی در ناحیه صورت بوده که در اثر ضربه مستقیم به اطراف چشم ایجاد می شود. لازم به ذکر است علائم این عارضه بسته به محل و شدت شکستگی از خفیف تا شدید متغیر می باشد. البته در برخی افراد این آسیب ممکن است بدون علائم بروز کند. برخی از علائم شکستگی کاسه چشم به شرح زیر است:
- کاهش دید
- افتادگی پلک
- پهن شدن گونه
- فرورفتگی چشم
- حساسیت به نور
- درد اطراف چشم
- بیرون زدگی چشم
- تاری دید و دوبینی
- تورم پلک و زیر چشم
- تورم در گونه یا پیشانی
- خون در بخش سفید چشم
- خونریزی بینی (اپیستاکسی)
- سیاهی و کبودی اطراف چشم
- بی حسی در گونه، پیشانی یا لب بالا
- ناتوانی و مشکل در حرکت دادن چشم
- ایجاد حفره هوا در زیر پوست اطراف چشم
- حالت تهوع یا استفراغ (مخصوصا در شکستگیهای دریچهای)
نکته: در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا باید به بهترین متخصص چشم تهران مراجعه نمایید تا با بررسی و معاینه فیزیکی، بهترین روش درمان برای شما عزیزان انجام شود.
دلایل بروز شکستگی کاسه چشم
بهتر است بدانید این عارضه ممکن است برای هر فردی در هر سنی اتفاق بیفتد اما بسته به سن و شرایط فرد، عوامل زمینه ساز آن متفاوت است. در ادامه به مهمترین عواملی که باعث بروز شکستگی کاسه چشم می شوند، اشاره می نماییم:
- تصادفات رانندگی
- افتادن از ارتفاع
- تصادفات خانگی
- آسیب های ورزشی
- ضربه مستقیم به چشم
- ضربه با اجسام سنگین یا سخت
- آسیب ناشی از حمله فیزیکی یا نزاع
- تصادفات دوچرخه سواری یا موتورسواری
- حوادث حین بازی کودکان یا فعالیت های مدرسه ای
- برخورد ابزارهای صنعتی مانند چکش، مته یا اره برقی
بیشتر بخوانید: بیماری تیروئید چشمی چیست؟
روشهای تشخیص شکستگی کاسه چشم
شکستگی کاسه چشم یکی از آسیب های جدی در ناحیه صورت بوده که بر بینایی، حرکات چشم و سلامت کلی ساختارهای اطراف آن تاثیر می گذارد. به دلیل حساسیت بالای این ناحیه، تشخیص دقیق و سریع این آسیب از اهمیت زیادی برخوردار است. روشهای تشخیص این عارضه به شرح زیر است:
- معاینه فیزیکی چشم
- بررسی فشار داخل چشمی
- بررسی بینایی و علائم بینایی
- ام آر آی (MRI) در موارد خاص
- تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray)
- بررسی حرکات چشم در جهات مختلف
- سی تی اسکن (CT scan) با بازسازی سه بعدی
بیشتر بخوانید: بیماری یووئیت چشم چیست؟
روشهای درمان شکستگی اربیت چشم
درمان شکستگی کاسه چشم دارای روشهای مختلفی بوده که در بسیاری از موارد ممکن است درمان های غیرجراحی موثر باشند و تنها در برخی شرایط جراحی ضرورت پیدا می کند. به طور کلی روشهای درمان این عارضه به شرح زیر است:
- جراحی چشم
- مصرف آنتی بیوتیک
- استفاده از کمپرس سرد
- بازسازی ساختار حفره چشم
- تجویز داروهای ضد احتقان بینی
- درمان محافظتی در موارد خفیف
- بالا نگه داشتن سر هنگام استراحت
- خودداری از جابجایی اجسام سنگین
- خارج کردن قطعات استخوانی شکسته
- آزادسازی عضلات، اعصاب یا رباط های گرفتار
- استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، شکستگی کاسه چشم یکی از آسیب های مهم و حساس ناحیه صورت بوده که بسته به شدت و محل آسیب دیدگی شامل درمان های متفاوتی است. خوشبختانه بسیاری از این شکستگی ها با مراقبت های محافظتی و بدون جراحی بهبود می یابند اما در مواردی که عملکرد چشم مختل شده یا ظاهر صورت دچار تغییر شده باشد، روشهای جراحی ضروری است. همینطور تشخیص به موقع، پیروی از دستورات پزشک و رعایت نکات مراقبتی نقش بسزایی در تسریع روند درمان و جلوگیری از عوارض بلندمدت دارند.