افتادگی پلک چشم یکی از مشکلات شایع در بین افراد بوده که هم جنبه زیبایی داشته و هم بر بینایی فرد تاثیر بگذارد. در این حالت، پلک فوقانی به طور غیرطبیعی به سمت پایین افتاده و ممکن است بخشی از مردمک چشم را بپوشاند. اما آیا افتادگی پلک تنها یک مشکل ظاهری است یا نشانه ای از بیماری های زمینه ای باشد؟ این عارضه بنا به دلایل مختلفی مانند افزایش سن، ضعف عضلات پلک، آسیب دیدگی عصبی یا حتی برخی بیماری های عصبی رخ می دهد. در این مقاله به بررسی علت های افتادگی پلک، علائم و نشانه های آن، روشهای تشخیص، روشهای پیشگیری و درمان آن می پردازیم پس با ما همراه باشید.
افتادگی پلک چشم چیست؟
افتادگی پلک چشم حالتی است که در آن پلک بالا به سمت پایین افتاده و ممکن است روی چشم را بپوشاند. این عارضه دو حالت دارد: یکی به نام پتوز که در آن پلک حالت نیمه باز دارد و دیگری درماتوکالازیس که ناشی از شل شدن پوست یا عضله پلک است. بهتر است بدانید نوع دوم معمولا با افزایش سن دیده می شود و بیشتر جنبه طبیعی دارد. به طور کلی دلایل متعددی می توانند موجب افتادگی پلک شوند اما افزایش سن از شایع ترین دلایل است. بیشتر افراد به دلیل اثرات منفی این عارضه بر زیبایی چهره به دنبال درمان هستند. با این حال، در مواردی که پلک افتاده جلوی مردمک را بگیرد و دید را مختل کند، درمان جنبه درمانی و بینایی نیز پیدا می کند.
علائم افتادگی پلک
افتادگی پلک چشم با علائم مختلفی بروز می کند که به شرح زیر است:
- خشکی چشم یا آبریزش بیش از حد چشم ها
- کاهش کیفیت بینایی به دلیل انسداد جلوی چشم
- پوشیده شدن بخشی از مردمک چشم توسط پلک
- سختی در تشخیص یا بروز متناوب افتادگی پلک
- محو شدن چین و چروک طبیعی بین پلک و ابرو
- افتادگی غیر طبیعی پلک فوقانی یک یا هر دو چشم
- درد اطراف چشم و نیاز به بالا بردن ابرو یا خم کردن سر برای دید بهتر
- ارتباط افتادگی پلک با بیماری های زمینه ای مانند مشکلات عصبی یا میگرن
علت افتادگی پلک چشم
دلایل افتادگی پلک چشم بسیار متنوع هستند و می توانند به عوامل مختلفی از جمله سن، بیماری یا شل شدن پوست مربوط باشند. در ادامه چند مورد از مهمترین دلایل افتادگی پلک را شرح می دهیم:
بالا رفتن سن
عضله بالابر پلک با افزایش سن ضعیف می شود و باعث افتادگی پلک می گردد. این نوع افتادگی معمولا نیازی به درمان ندارد مگر اینکه این عارضه در بینایی تاثیر داشته یا چهره را خسته نشان دهد. این حالت در سالمندان به طور معمول به نام درماتوکالازیس شناخته می شود.
آسیب دیدگی پلک
ضربه به ناحیه چشم، تصادف، مالش شدید چشم یا استفاده طولانی مدت از لنز می تواند به پلک آسیب رسانده و باعث افتادگی آن شود. اگر این عارضه به مرور بهبود نیابد باید به بهترین متخصص چشم تهران مراجعه نمایید.
جراحی چشم
گاهی افتادگی پلک ممکن است به دنبال جراحی های چشم مانند لیزیک، گلوکوم یا جراحی آب مروارید ایجاد شود. ابزارهایی که حین جراحی، پلک را باز نگه می دارند، می توانند به عضله پلک آسیب برسانند یا باعث تورم موقت شوند. معمولا این نوع افتادگی موقتی است و پس از چند ماه برطرف می شود اما اگر تا 6 ماه بعد بهبود نیافت مراجعه به متخصص چشم ضروری است.
سکته مغزی
سکته به دلیل مسدود شدن یا ترکیدن یک رگ خونی در مغز باعث افتادگی یک طرف صورت می شود. در افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، افتادگی پلک نیز شایع است. توجه به علائمی مانند بی حسی، ضعف، مشکل در صحبت کردن یا راه رفتن اهمیت زیادی دارد تا بتوان به موقع اقدامات اورژانسی را انجام داد.
دیستروفی عضلانی
دیستروفی عضلانی چشمی نوعی بیماری است که عضلات چشم و گلو را درگیر کرده و باعث افتادگی پلک می شود. اگرچه از بدو تولد وجود دارد اما علائم آن ممکن است تا حدود 40 سالگی ظاهر نشوند و ممکن است یک یا هر دو پلک را درگیر کند.
میاستنی گراویس
میاستنی گراویس نوعی بیماری بوده که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه ارتباط بین اعصاب و ماهیچه ها را مختل می کند و باعث ضعف در پلک، صورت، فک و گلو می شود. معمولا افتادگی پلک (پتوز) در این بیماران شب ها یا هنگام خستگی بدتر می شود.
بیشتر بخوانید: شب کوری چیست؟
افتادگی مادرزادی
بهتر است بدانید برخی نوزادان با افتادگی پلک چشم متولد می شوند. این نوع افتادگی به دلیل عملکرد ضعیف عضله پلک است و می تواند باعث تنبلی چشم در کودک شود، به خصوص اگر دید کودک محدود شود و مجبور باشد سر خود را به عقب خم کند.
ژنتیک
برخی افراد به صورت ارثی دچار این مشکل هستند. در این شرایط، افتادگی مشکلی برای بینایی ایجاد نمی کند اما ممکن است این عارضه با افزایش سن شدت یابد و افراد به دلایل زیبایی تصمیم به درمان بگیرند.
روشهای پیشگیری از پتوز
بهتر است بدانید برخی از اقدامات در پیشگیری از افتادگی پلک موثر می باشند. ضعف یا آسیب در هر یک از ماهیچه ها یا تاندون های اطراف پلک این عارضه را ایجاد می کند. در ادامه روشهایی را به شما معرفی می کنیم که این عارضه را به تعویق می اندازند:
- برخی تمرینات صورت و ماساژ های روزانه می توانند با تقویت عضلات پلک و افزایش تولید کلاژن، افتادگی پلک ناشی از افزایش سن را به تعویق بیندازند.
- ماساژ ملایم می تواند با افزایش خونرسانی، ماهیچه های اطراف پلک را تحریک کند. حتی استفاده از وسایلی مانند مسواک برقی نیز با ایجاد فشار، واکنش عضلات را تقویت می کند.
- محصولات مراقبت از پوست با تامین مواد مغذی به تولید کلاژن و حفظ استحکام پوست کمک می کنند. استفاده روزانه از کرم دور چشم و کرم های حاوی اسید هیالورونیک توصیه می شود.
روشهای تشخیص پتوز
همانطور که در بالا ذکر کردیم، افتادگی پلک چشم یا پتوز بنا به دلایل مختلفی مانند افزایش سن، بیماری های عصبی-عضلانی یا مشکلات مادرزادی ایجاد می شود. برای تشخیص دقیق علت این عارضه، پزشک علاوه بر معاینه فیزیکی و بررسی سابقه بیمار از تست ها و ابزارهای مختلفی استفاده می کند تا بتواند بهترین مسیر درمان را انتخاب کند.
- بررسی میدان دید
- تست قدرت عضلات
- اسلیت لامپ (slit lamp)
- تست تنسیلون (tensilon)
- تصویر برداری مانند MRI یا CT اسکن
- تست خون (برای بررسی علائم بیماری های خود ایمنی یا عضلانی)
روشهای درمان افتادگی پلک
افتادگی پلک اغلب یک مشکل طولانی مدت است و اصولا نوع درمان این عارضه به علت و شدت آن بستگی دارد. در ادامه به روشهای رایج درمان این مشکل اشاره خواهیم کرد.
- تزریق فیلر
- طب سوزنی
- عصای پتوز
- قطره چشمی
- تزریق بوتاکس
- درمان با پلکسر
- رفع افتادگی پلک با لیزر
- نوار چسب مخصوص افتادگی پلک
- جراحی افتادگی پلک (بلفاروپلاستی و جراحی پتوز)
بیشتر بخوانید: آستیگماتیسم چشم چیست؟
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، افتادگی پلک چشم نه تنها یک مسئله زیبایی بلکه در مواردی یک مشکل عملکردی و حتی نشانه ای از بیماری های جدی تر است. شناخت دقیق علت این عارضه نقش بسزایی در انتخاب روش درمان مناسب دارد زیرا که درمان افتادگی پلک میتواند از مراقبت های ساده و غیرجراحی تا جراحی های تخصصی متغیر باشد. خوشبختانه با پیشرفت های پزشکی، بسیاری از افراد می توانند با روشهای موثر، ظاهر طبیعی پلک ها و عملکرد مناسب بینایی خود را بازیابند.