جراحی شبکیه چشم یکی از پیشرفته ترین و حساس ترین روشهای درمان بیماری های مربوط به قسمت داخلی چشم بوده که برای حفظ یا بازگرداندن بینایی به کار می رود. شبکیه، لایه ای نازک و حساس به نور در پشت چشم است که نقش کلیدی در بینایی دارد و هرگونه آسیب به آن منجر به مشکلات جدی بینایی یا حتی نابینایی می شود. اما چه زمانی جراحی شبکیه ضروری می شود؟ آیا همه بیماری های شبکیه نیاز به جراحی دارند یا روشهای درمانی دیگری نیز وجود دارد؟ در این مقاله به تعریف جراحی شبکیه و دلایل رایج نیاز به آن، انواع، مزایا، معایب و نحوه انجام جراحی می پردازیم پس با ما همراه باشید.
جراحی شبکیه چشم چیست؟
جراحی شبکیه چشم یکی از روشهای پیشرفته در درمان بیماری ها و آسیب های داخلی چشم بوده که به طور خاص برای ترمیم یا بهبود عملکرد شبکیه انجام می شود. شبکیه، لایه ای نازک و بسیار حساس به نور در پشت کره چشم است که شامل سلول های گیرنده نور و سلول های عصبی می باشد. این ساختار حیاتی نور دریافت شده از محیط را به پیام های عصبی تبدیل کرده و از طریق عصب بینایی به مغز منتقل می کند.
در صورتی که اختلالی در شبکیه مانند پارگی، جداشدگی یا خونریزی ایجاد شود و به موقع درمان نشود، ممکن است منجر به کاهش شدید بینایی یا حتی نابینایی دائم شود. یکی از روشهای رایج در این زمینه، ویترکتومی است. این جراحی در مواردی به کار می رود که اختلالاتی در شبکیه یا زجاجیه (ماده ژلهای شفاف داخل چشم) رخ داده باشد.
جراحی های شبکیه معمولا باید توسط بهترین متخصص چشم تهران انجام شوند و بسته به نوع بیماری، شدت آن و وضعیت عمومی چشم بیمار از تکنیک های مختلفی بهره گرفته می شود. این جراحی برای درمان بیماری هایی مانند جداشدگی شبکیه، سوراخ ماکولا، خونریزی داخل چشمی، دیابت چشمی یا چسبندگی های شبکیه به کار می رود.
انواع جراحی شبکیه چشم
جراحی شبکیه چشم یکی از روشهای مهم و حیاتی در درمان بیماری ها و آسیب های مرتبط با لایه داخلی چشم است که در صورت عدم درمان به موقع منجر به کاهش دائمی بینایی یا حتی نابینایی می شود. شبکیه، لایه ای حساس به نور در پشت چشم است که وظیفه آن تبدیل نور به پیام های عصبی و انتقال آنها به مغز است. وقتی این ساختار حیاتی دچار اختلالاتی مانند پارگی، جداشدگی یا خونریزی می شود، نیاز به مداخلات تخصصی و جراحی پیدا می کند. در ادامه به انواع جراحی های شبکیه چشم اشاره می نماییم:
- ویترکتومی (Vitrectomy)
- رتینوپکسی پنوماتیک (Pneumatic Retinopexy)
- اسکلرال باکل یا کمربند صلبیهای (Scleral Buckling)
- جراحی شبکیه با لیزر یا فتوکواگولاسیون (Laser Photocoagulation)
بیشتر بخوانید: تبخال چشمی چیست؟
مزایای جراحی شبکیه چشم
عمل شبکیه چشم یکی از پیشرفته ترین روشهای درمانی در حوزه چشم پزشکی بوده که در بسیاری از موارد بینایی را حفظ کرده یا تا حد زیادی بازمی گرداند. این نوع جراحی به ویژه برای افرادی که دچار آسیب های جدی یا بیماری های مزمن شبکیه مانند جداشدگی شبکیه، رتینوپاتی دیابتی یا سوراخ ماکولا هستند، یک گزینه حیاتی محسوب می شود. انجام به موقع این جراحی از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیمار را به شکل چشمگیری بهبود بخشد. مهمترین مزایای جراحی شبکیه چشم به شرح زیر است:
- درمان خونریزی زجاجیه
- کاهش خطر نابینایی دائمی
- درمان موثر جداشدگی شبکیه
- جلوگیری از پیشرفت آسیب به شبکیه
- بهبود یا بازگشت بینایی از دست رفته
- تثبیت وضعیت شبکیه در بیماران دیابتی
- اصلاح اختلالات ناشی از آسیب های چشمی
- بهبود دید در بیماران مبتلا به سوراخ ماکولا
- تخلیه زجاجیه کدر و جایگزینی با مواد شفاف
- بهبود کیفیت زندگی و افزایش استقلال فرد در انجام کارهای روزمره
عوارض جراحی شبکیه چشم
بهتر است بدانید جراحی های شبکیه چشم با هدف حفظ یا بهبود بینایی انجام می شوند و در بسیاری از موارد، بینایی از دست رفته تا حد قابل قبولی بازمی گردد. با این حال مانند هر عمل جراحی دیگر، جراحی شبکیه نیز با برخی عوارض و خطرات احتمالی همراه است که آگاهی از آنها برای تصمیم گیری صحیح و مراقبت های پس از عمل ضروری است. به طور کلی عوارض احتمالی جراحی شبکیه چشم عبارتند از:
- عفونت
- جداشدگی مجدد شبکیه
- افزایش فشار داخل چشم
- خونریزی داخل چشم یا زیر شبکیه
- تشکیل یا تسریع پیشرفت آب مروارید
- از هم گسیختگی یا آسیب های بیشتر به ساختار شبکیه
- ضعف یا اختلالات ماندگار بینایی (تاری دید، دوبینی، اعوجاج)
بیشتر بخوانید: علت درد چشم بعد از لیزیک
نحوه انجام جراحی شبکیه چشم
عمل شبکیه به ویژه روش ویترکتومی یکی از موثرترین روش ها برای درمان مشکلات جدی داخل چشم است که با هدف ترمیم یا تثبیت بینایی انجام می شود. این جراحی با استفاده از ابزارهای دقیق و میکروسکوپ های پیشرفته انجام می گیرد و عملکرد شبکیه را تا حد زیادی بهبود می بخشد. در ادامه به نکات و مراحل مهم این جراحی اشاره می نماییم:
- نوع بیهوشی: بسته به شرایط بیمار، جراحی با بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می شود.
- مدت بستری: گاهی نیاز به بستری یک شب در بیمارستان وجود دارد به خصوص اگر جراحی پیچیده باشد.
- آمادگی قبل از جراحی: چشم پزشک قبل از عمل، معاینات کامل انجام داده و توصیه های لازم برای آمادگی بیمار را ارائه می دهد.
- طول زمان جراحی: بسته به نوع آسیب و شرایط چشم معمولا جراحی بین 1 تا چند ساعت زمان می برد.
- ایجاد برش های کوچک: جراح برش های ظریفی در بخش صلبیه (سفیدی چشم) ایجاد کرده و ابزارهای مینیاتوری را وارد چشم می کند.
- تخلیه زجاجیه: زجاجیه کدر یا آلوده (ماده ژلهای داخل چشم) خارج می شود تا دید بهتری حاصل شود.
- ترمیم بافت آسیب دیده: بافت هایی که باعث چروک، کشش یا پارگی شبکیه شده اند، برداشته یا ترمیم می شوند.
- خارج کردن جسم خارجی: در صورت وجود جسم خارجی داخل چشم (مثلا به علت ضربه)، طی جراحی خارج می شود.
- استفاده از گاز یا هوا: برای تثبیت موقعیت شبکیه، ممکن است گاز یا هوا به داخل چشم تزریق شود.
- کاربرد لیزر: برای جلوگیری از خونریزی یا تثبیت پارگی های شبکیه، لیزر درمانی در حین عمل انجام می شود.
- تزریق روغن سیلیکون: در موارد خاص، برای ثابت نگه داشتن شبکیه از روغن سیلیکون استفاده می شود که نیاز به جراحی دوم برای خارج کردن آن داشته باشد.
- استفاده از ابزارهای بدون نیاز به بخیه: برخی جراحی ها با ابزار بسیار ظریف انجام می شوند که نیازی به بخیه ندارند و باعث کاهش درد و تسریع در روند بهبودی می شوند.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، جراحی شبکیه چشم یکی از مهمترین و حساس ترین روشهای درمانی در چشم پزشکی مدرن به شمار می رود که نقش حیاتی در حفظ بینایی و پیشگیری از نابینایی دارد. این جراحی برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها و آسیب های شبکیه مانند جداشدگی، خونریزی، رتینوپاتی دیابتی و سوراخ ماکولا به کار می رود و در بسیاری از موارد بینایی از دست رفته را تا حد زیادی بازمی گرداند. موفقیت جراحی شبکیه به عوامل متعددی از جمله زمان مراجعه، شدت آسیب، مهارت جراح و رعایت دقیق مراقبت های پس از عمل بستگی دارد.