کیست چشم یکی از مشکلات شایع چشمی بوده که در قسمت های مختلف مانند پلک، غدد اشکی یا سطح چشم ایجاد می شود. معمولا این توده ها حاوی مایع یا مواد نیمه جامد بوده و در اغلب موارد خوش خیم هستند اما گاهی ممکن است نشانه ای از یک بیماری زمینه ای جدی تر باشند. آیا تا به حال دچار برآمدگی یا تورم در اطراف چشم خود شده اید؟ شناخت علائم، علل و روشهای درمان کیست چشم به تشخیص به موقع و جلوگیری از عوارض احتمالی بستگی دارد. در ادامه به بررسی کامل انواع کیست چشم، دلایل بروز آن، علائم، روشهای تشخیص و روشهای پیشگیری خواهیم پرداخت پس با ما همراه باشید.
کیست چشم چیست؟
کیست چشم یکی از مشکلات رایج چشمی بوده که به صورت برجستگی یا توده ای کوچک در نواحی مختلف اطراف چشم مانند پلک ها، لبه ها یا سطح ملتحمه ظاهر می شود. این کیست ها اغلب حاوی مایع یا مواد نیمه جامد بوده و در اثر عواملی مانند انسداد غدد چربی، التهاب های موضعی، عدم رعایت بهداشت چشم، استفاده نادرست از لنزهای تماسی، ضربه به ناحیه چشم یا حتی زمینه های ژنتیکی بروز می کند.
لازم به ذکر است گاهی این کیست ها خود به خود و بدون درمان خاصی برطرف می شوند اما در برخی موارد نیاز به روشهای پزشکی از جمله دارو درمانی یا جراحی می باشد. برخی افراد این عارضه را ساده تلقی می کنند ولی بی توجهی به آن منجر به عفونت یا اختلال در بینایی می گردد.
آیا کیست چشم خطرناک است؟
حال شاید این سوال برای شما عزیزان پیش آید که آیا کیست چشم خطرناک می باشد؟ این سؤال برای بسیاری از افراد که با توده ای غیرعادی در ناحیه چشم خود مواجه می شوند، اهمیت زیادی دارد. بهتر است بدانید چشم به عنوان یکی از حساس ترین و مهمترین اعضای بدن بوده و در برابر مشکلاتی اعم از کیست های چشمی واکنش نشان می دهد.
در واقع این عارضه توده ای پر از مایع یا ماده ای نیمه جامد بوده که به دلیل انسداد، التهاب یا عفونت غدد اطراف چشم ایجاد می شود. گرچه بسیاری از این کیست ها بی ضرر هستند اما در برخی موارد ممکن است به بینایی چشم آسیب بزنند. البته لازم به ذکر است اگر کیست چشم درمان نشود، ممکن است منجر به عفونت های جدی تر یا فشار به بافت های اطراف شود.
بیشتر بخوانید: شکستگی کاسه چشم
دلایل بروز کیست چشم
همانطور که در بالا ذکر کردیم، کیست چشم یکی از مشکلات شایع چشمی بوده که به صورت برجستگی یا توده ای پر از مایع یا مواد نیمه جامد در نواحی اطراف یا داخل چشم ظاهر می شود. معمولا زمانی که مجاری غدد چربی یا اشکی مسدود می شوند یا عوامل التهابی و عفونی وارد عمل می شوند، زمینه برای ایجاد کیست فراهم می گردد. در ادامه به مهمترین دلایل بروز کیست چشم اشاره می نماییم:
- بیماری سل
- بلفاریت چشم
- بیماری روزاسه
- عفونت باکتریایی
- خشکی مزمن چشم
- درماتیت سبورئیک
- عفونت های ویروسی
- عوامل ژنتیکی و وراثتی
- تماس دست آلوده با چشم
- انسداد غدد چربی یا اشکی
- حساسیت به محلول های لنز تماسی
- عدم رعایت بهداشت پلک و مژه ها
- ضربه یا آسیب فیزیکی به ناحیه چشم
- انتقال آلودگی، خاک یا باکتری به چشم
- استفاده از مواد آرایشی بی کیفیت یا تاریخ گذشته
علائم کیست چشم
بهتر است بدانید در ابتدا علائم این بیماری خفیف و غیرمشهود بوده اما ممکن است به مرور زمان بروز کند. شناسایی به موقع علائم نقش بسزایی در پیشگیری از عوارض و شروع درمان دارد. به طور کلی علائم این عارضه به شرح زیر است:
- تورم پلک
- تاری دید
- ریزش مژه
- قرمزی چشم
- افتادگی پلک
- حساسیت به نور
- چسبناک شدن پلک
- خارش و سوزش پلک
- آبریزش یا خشکی چشم
- پوسته پوسته شدن مژه ها
- برآمدگی بدون درد در پلک
- چرب شدن غیرعادی پلک ها
- التهاب یا ناراحتی در کره چشم
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
انواع کیست چشم
لازم به ذکر است اغلب این کیست ها خطرناک نیستند اما در برخی موارد منجر به بروز عفونت، ناراحتی یا حتی اختلال در بینایی می شوند. در ادامه به انواع این بیماری اشاره می نماییم:
گل مژه (Hordeolum)
کیستی چرکی و شبیه آبسه بوده که در اثر عفونت غدد چربی یا فولیکول مژه به وجود می آید. این عارضه با ورم، درد و قرمزی همراه بوده و معمولا طی چند روز برطرف می شود. البته لازم به ذکر است اگر این عارضه بیش از سه روز باقی بماند نیاز به معاینه پزشک دارد.
شالازیون (Chalazion)
کیستی بزرگ، سفت و بدون درد که در اثر انسداد مزمن غدد چربی پلک ایجاد می شود. این نوع کیست برخلاف گل مژه دردناک نبوده اما باعث تاری دید یا افتادگی پلک می شود و در برخی موارد نیاز به جراحی دارد.
کیست غده عرق (Eccrine Hidrocystoma)
این نوع کیست شفاف، گرد و براق بوده که در نزدیکی گوشه چشم ایجاد می شود و به دلیل تجمع مایع غدد عرق زیر پوست پدید می آید.
کیست احتباس عرق (Sweat Retention Cyst)
کیست احتباس عرق نیز به صورت برآمدگی شفاف و نرم ظاهر می شود و برای درمان موثر، تخلیه توسط پزشک و برداشتن جداره کیست ضروری است.
کیست انباشته (Milia)
برآمدگی های سفید رنگ و بدون درد که بیشتر در ناحیه پلک مشاهده می شوند. این کیست ها از تجمع سلول های مرده پوست ایجاد شده و نیاز به درمان خاصی ندارند.
کیست های درموئید (Dermoid Cyst)
کیست های مادرزادی حاوی انواع بافت مانند چربی، مو یا پوست که در کودکی ایجاد می شوند و معمولا با رشد کودک بزرگتر می شوند و در بیشتر موارد نیاز به جراحی دارند.
کیست احتباس سبوم (Sebaceous Retention Cyst)
این نوع کیست در اثر انسداد غدد چربی ایجاد می شود و ماده چربی (سبوم) در بافت تجمع می یابد. معمولا این نوع کیست بدون خروجی بوده و فشردن آن توصیه نمی شود.
کیست پاپیلوما (Papilloma)
زائده ای خوش خیم و رنگی (همرنگ پوست یا قهوه ای) که بیشتر در افراد میانسال و سالمند مشاهده می شود. بهتر است بدانید این کیست بدون درد بوده اما از نظر زیبایی نیاز به برداشتن آن می باشد.
کراتوز (Keratosis)
این نوع کیست ناشی از تجمع کراتین و سلول های مرده پوست بوده که در صورت عدم شست و شوی کامل آرایش یا آلودگی روی پلک شکل می گیرد. بنابراین برای پیشگیری از آن، رعایت بهداشت چشمی ضروری است.
روشهای تشخیص کیست چشم
برای تشخیص دقیق کیست چشم ابتدا باید به بهترین متخصص چشم تهران مراجعه نمایید. معمولا پزشک از روشهای مختلفی برای تشخیص این عارضه استفاده می کند که شامل موارد زیر است:
- معاینه ظاهری چشم و پلک
- لمس فیزیکی ناحیه مشکوک
- انجام نمونه برداری (بیوپسی)
- بررسی وجود عفونت یا ترشح
- بررسی عملکرد غدد چربی پلک
- ارزیابی وضعیت مژه ها و لبه پلک
- استفاده از تصویربرداری اولتراسوند
- بررسی سابقه پزشکی و علائم بالینی
- استفاده از دستگاه اسلیت لامپ (slit lamp)
روشهای درمان کیست چشم
بهتر است بدانید درمان کیست چشم به شدت، محل و نوع کیست بستگی دارد و شامل روشهای خانگی، دارویی و جراحی است. بهتر است بدانید در بسیاری از موارد، این کیست ها به طور خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می یابند. به طور کلی روشهای درمان کیست چشم به شرح زیر است:
- استفاده از محلول های شست و شوی چشمی
- مصرف قطره های استروئیدی برای کاهش التهاب
- رعایت بهداشت فردی و شست و شوی منظم پلک ها
- استفاده از آنتی بیوتیک موضعی (پماد، کرم یا قطره)
- تجویز آنتی بیوتیک خوراکی در موارد شدید یا کیست های عفونی
- ماساژ ملایم ناحیه پلک برای بهبود گردش مایعات در غدد مسدود شده
- استفاده از کمپرس گرم چند بار در روز برای کمک به تخلیه طبیعی کیست
- درمان های گیاهی مانند برگ آکاسیا، روغن کرچک، سرکه سیب یا چای سبز کیسه ای
- جراحی برای تخلیه یا برداشتن کیست در صورت مزمن بودن، بزرگ بودن یا عدم درمان با روشهای دیگر
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا نتیجه می گیریم، کیست چشم یک مشکل خوش خیم و قابل کنترل بوده که در بسیاری از موارد با مراقبت های خانگی و رعایت بهداشت فردی بهبود می یابد. با این حال در صورتی که علائم شدید، ماندگار یا همراه با التهاب و درد باشند، مراجعه به چشم پزشک ضروری است. تشخیص و درمان به موقع از بروز عوارض بیشتر و مزمن کیست جلوگیری می کند و نقش بسزایی در حفظ سلامت چشم ها ایفا می کند. بنابراین بررسی و توجه علائم اولیه و رعایت نکات بهداشتی نقش بسزایی در پیشگیری و درمان این بیماری دارد.